Piotrków Trybunalski

Cerkiew Wszystkich Świętych

pi

Prawosławna parafia w mieście istnieje od 1788 roku. Początkowo cerkiew mieściła się na strychu starego domu. Dom należał do greckich kupców. Spłonął 4 września 1848 roku. Miejsce na budowę nowej cerkwi wybrano na jednej z głównych ulic miasta – Kaliskiej. Plac pod budowę kupiono za 5 tys. rubli i 5 maja 1846 roku położono kamień węgielny. Pięciokopułowy sobór wybudowano według projektu architektów Gołońskiego i Marczewskiego. 28 listopada 1848 roku sobór wyświęcono. Kunsztowny ikonostas wykonano w Petersburgu. Był jednorzędowy, z drzewa lipowego, pozłacany. Dwanaście ikon olejnych na złoconym tle napisał malarz Kokular. W maju 1869 roku z inicjatywy gubernatora Kochanowa rozpoczęły się prace przy przebudowie i powiększeniu soboru. Pracami rozbudowy kierował architekt Markiewicz, który wzorował się cerkwią wybudowaną w owym czasie w Paryżu według projektu architekta Sztrema. Z trzech stron przesunięto ściany o siedem metrów. Od zachodu dobudowano przedsionek i dzwonnicę nad nim. Ośmioboczna dzwonnica dźwigała dziewięć dzwonów. W jej niszach okiennych z trzech stron umieszczono ikony świętych Cyryla i Metodego, Włodzimierza i Aleksandra Newskiego. Nad drzwiami bocznymi soboru znajdowały się ikony świętych apostołów Piotra i Pawła. Nad wejściem głównym umieszczono ikonę Chrystusa Zbawiciela, wykutą w miedzianej tablicy. Na zewnątrz wykonano pilastry i alabastrowe głowice. Wewnątrz wybudowano trzy kaflowe piece do ogrzewania. W soborze umieszczono dwurzędowy pozłacany ikonostas dłuta Serebriakowa. Ikony napisał Wasiliew. Posadzka wykonana z czarnego i białego marmuru, ułożona była w kształcie szachownicy. Koszt przebudowy wyniósł 24 tys. rubli. Po przebudowie sobór mieścił czterysta osób. Ponownie wyświęcono go 9 grudnia 1870 roku. Świątynia szczęśliwie przetrwała i należy do parafii prawosławnej w Piotrkowie Trybunalskim. Literatura: PERESTROJKA cerkvi v Petrokove. ChVEV 1880, s. 273-5; IZVLEĆENIE iz otćeta Petrokovskogo Odela Russkago Blagotvoritelnago Obśćestva za 1883 god. ChVEV 1884, s. 85; UTVERŻDENIE predsedatelja i ćlenow Petrkovskogo prichodskogo Popicitel’stva. ChVEV 1884, s. 190; ChVEV 1896, s. 215; Ukaz Sv. Sinoda 20.05.1885 g. za Nr 1745, ob ućreżdenii ćetyrech dolżnostej pomośćnikov nastojatelej pri cerkvach Plockoj, Lomżinskoj, Petrokovskoj i Keleckoj i o naimenovanii soborami pravoslavnych cerkvej vo vsech 9-ti gubernskich gorodach Cholmsko-Varśavskoj eparchii. ChVEV 1885, s.161; IZBRANIE i utverżdenie predsedatelja Petrokoskago popicitel’stva. ChVEV 1885, s. 365-6; STOLETNIJ jubilej Petrokovskoj cerkvi. ChVEV 1888, s. 73-4; NOVOE raspredelenii prichodov Petrokovskago i Lodzinskago. ChVEV 1889, s. 122; UTVERŻDENIE v dolżnosti predsedatelja Petrokovskago cerkovno-prichadskago popićitelstva. ChVEV 1890, s. 254; POSEŚĆENIE archiep. Ieronimom pravoslavnych prichodov Petrokovskoj guberni (Piotrokovski prichod). ChVEV 1900, s. 552; ChVEV 1900, s. 563; PRAZDNIK v Petrokovskoj cerkvi. V.Ćt. 1924, s. 378; PRAVOSLAVNAJA cerkov v gor. Petrkove. Voskresnoe Ćtenie 1925, nr 45, s. 715, foto. KARPOVIČ Andrej sv.: Pros’ba o pożertvovanie na chram. VČt. 1928, s. 183; ZANJATIE pogosta Petrokovskij cerkvi. Voskresnoe Ćtenie 1929, nr 51, s. 810; KOZICKI Anatol ks.: Cerkiew prawosławna w Piotrkowie Trybunalskim. ;WPAKP 1988, s. 64-66; KARPOWICZ Andrzej ks.: Przerwany życiorys. Tł. i oprac. M. Hajduk. PP 1992, s. 22-23, fot., VII, 22-23, il; LODZINSKO-POZNANSKAJA eparchija;Petrkov. CV 1993, s. 19-20; W ŚWIECIE starej fotografii. [Jubileusz 100-lecia istnienia cerkwi]. Przegląd Prawosławny 1993, nr 1, s. 28-29; KOZICKI Anatol ks.: [Prośba o pomoc w remoncie cerkwi]. Przegląd Prawosławny 1993, nr 8, s. 28; BOŁTRYK Michał: Z Warszawy do Piotrkowa. Przegląd Prawosławny 1996, nr 4, s. 11-12, il., nr 5, s. 43, il.; BOŁTRYK Michał: W poprzek. [Dawny dom parafii prawosławnej w Piotrkowie Trybunalskim]. Przegląd Prawosławny 1996, nr 5, s. 14-16, il. FIEDORCZUK Eugeniusz ks.: Święto parafialne w Piotrkowie Trybunalskim. WPAKP 2002, XI, 11, il. SOŁOWIANOWICZ Joanna: Dzieje parafii Wszystkich Świetych w Piotrkowie Trybunalskim od połowy XVIII w. do 1914 r. WPAKP 2003, II, 10, il.